کتاب جزایر ایرانی خلیج فارس: نخستین اعاده حاکمیت ایران بر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی در سال 1329 / 1951

سالیان طولانی است که خلیج فارس و جزایر ایرانی آن، موضوع تالیف صدها عنوان کتاب و ده ها و صدها پروژه تحقیقاتی و تعداد بی شماری مقاله است. مولفان، محققان و مورخان در تالیفات و تحقیقات خود، ابعاد مختلفی از موضوع خلیج فارس را مورد بحث و بررسی قرار داده و تاکنون موفق شده اند دستاوردهای مهمی را در این زمینه ارائه کنند. با وجود چنین تلاش عظیمی، باز هم پژوهش های جدیدی در دست انجام است. این روند به تعمیق هر چه بیشتر مباحث و تحقیقات در این زمینه کمک بزرگی خواهد کرد. از جمله رویدادهای مغفول مانده در پژوهش های پیرامون خلیج فارس، واقعه اعاده حاکمیت همه جانبه ایران بر جزایر تنب و ابوموسی در بهمن و اسفند 1329/ژانویه و فوریه 1951 است. ابعاد این واقعه آنگاه اهمیت بیشتری می یابد که بدانیم در فاصله سال های 1904/1322 قمری (توافق ایران و بریتانیا در مورد عدم مداخله در امور جزایر سه گانه) تا سال 1971/1350 که دولت ایران توانست حاکمیتش را بر آن جزایر به طور دایم تثبیت کند، جز در سال 1329/1951 در هیچ زمانی دولتمردان ایران تلاش همه جانبه و گسترده ای برای اعاده حاکمیت خود بر آن جزایر نکردند. تا قبل از آن سال، ماموران دولتی (از جمله ماموران گمرکات) یا برخی از واحدهای نظامی ایرانی، به دفعات سرکشی هایی به آن جزایر کرده بودند که بلافاصله با عکس العمل نیروهای بریتانیایی مستقر در خلیج فارس مواجه می شدند ولی آنچه از سوی دولت ایران در سال 1329 انجام شد، کاملا برنامه ریزی شده و همه جانبه و نتیجه آن اعاده حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه از هفتم بهمن/28 ژانویه تا حداقل اواسط اسفند ماه 1329/اوایل مارس 1951 بود. آنچه در کتاب حاضر مورد بحث و پژوهش قرار گرفته، دو موضوع وابسته به هم شامل وضعیت جزایر ایرانی خلیج فارس در سال های پایانی قرن نوزدهم تا اوایل سلطنت رضا شاه (1306/1927) و بررسی و تحلیل رویداد بهمن 1329 و اعاده حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه است.

• منابع نفت و سیاست در خلیج فارس و حوضه خزر ~بهمن بهلولی
• جغرافیای خلیج فارس ~سیمین ارمغان، بهرام آزادبخت
• سرزمینهای شمالی پیرامون خلیج فارس و دریای عمان: در صد سال پیش "مغاص اللثالی و منار اللیالی" ~محمدعلی سدیدالسلطنه، نازی سلطانی (ویراستار)، احمد اقتداری (مصحح)
• خلیج فارس در نیمه نخست قرن بیستم ~امیرهوشنگ انوری
• پژوهشنامه خلیج فارس (دفتر اول و دوم) ~عبدالرسول خیراندیش (به اهتمام)، مجتبی تبریزنیا (به اهتمام)
• موارد بیشتر (71)

• سرگذشت شاهزاده خانم ایرانی ~تاج السلطنه، مسعود کوهستانی نژاد(گردآورنده)
• جزایر ایرانی خلیج فارس: نخستین اعاده حاکمیت ایران بر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی در سال 1329 / 1951 ~مسعود کوهستانی نژاد
• مشروطیت ایران و رمان فارسی ~مسعود کوهستانی نژاد