کتاب دادخواهی حیوانات نزد پادشاه پریان از ستم آدمیان از رسائل اخوان الصفا

کتاب حاضر فصلی است در بیان خلقت از رساله ی جسمانیات و طبیعیات در کیفیت تکوین حیوانات و بیان اصناف آن ها. این کتاب در مجموع رساله ی بیست ودوم از رسائل اخوان الصفاست. در این رساله همه ی حیوانات از دد و دام و وحوش و طیور و حشرات، که از ستم آدمیان سخت به جان آمده اند، نزد پادشاه پریان به دادخواهی آمده اند.

نماینده و وکیل هر صنف سرگذشت محنت آلود خود را با عباراتی فصیح و مستدل بیان می کند، پادشاه پریان برای بررسی ادعای آن ها به سخن شان نیک گوش می دهد و با دیگران رای می زند و نظر و رأی هریک از نزدیکان خود را می پرسد. آدمیانی هم که در محکمه حاضرند حقانیت خود را در تسخیر حیوانات و برتری خود بر آنان بیان می کنند.

اخوان در گزینش یاران خود دقت و وسواس خاصی داشتند. در مورد انتخاب اعضا چنین توصیه می‌کردند: «شایسته است که برادران ما هر که هستند، اگر خواهند دوست یا برادر تازه‌ای برگزینند در احوال او بنگرند و از سابقۀ او آگاه باشند و اخلاق او را بیازمایند و از مذهب و عقاید او بپرسند تا بدانند که صداقت و صفا و مودت و حقیقت اخوت را شایسته است یا نه. اگر خواهی دوست یا برادری برگزینی، آن چنان که درهم و دینار را می‌سنجی او را نیز بسنج و در آن درختی بنشانی، چنان که خاک زمینی را که وارسی می‌کنی او را نیز وارسی کن. باید چون اهل دنیا که هنگام انتخاب زن و خریدن برده و سایر کالاها به آزمایش و گزینش می‌پردازند، تو نیز در موقع انتخاب دوست و برادر از آزمایش و سنجش باز نایستی.» کسی در خور پیوستن به جمعیت اخوان بود که در دین و مذهب خود، معتقد به رحمت و شفقت به همه مردم باشد، برای گناهکاران دل بسوزاند و آمرزش بخواهد و به هر ذی روحی محبت ورزد و صلاح همه را خواهد؛ کسی که خود پسند و لاف زن یا کینه توز و لجوج یا سخت دل و ستیزه جو و جدلی یا صاحب حقد و حسد یا منافق و ریاکار و یا بخیل و ناخوار و یا ترسو و سهل انگار یا مکار و بی‌وفا یا متکبر و جبار یا حریص و طمعکار یا بیش از آنچه هست دوستدار مدح و ثنا و یا تحقیر کنندۀ همنوعان و یاران خود و دیگران یا نکوهش‌گر و یا تنها به حول و قوت خویش متکی باشد. انسلاک در سلک اخوان را شایسته نیست؛ این گونه کسان، صداقت و صفای برادری را نشایند. چه این اخلاق و آراء و عادات اعتقاد او را نسبت به اخوان فاسد کند.

• قصه های شیخ اشراق ~یحیی بن حبش سهروردی، جعفر مدرس صادقی (مترجم)
• حکمه الاشراق ~یحیی بن حبش سهروردی، فتحعلی اکبری (مترجم)
• فی حقیقه العشق، یا، مونس العشاق ~یحیی بن حبش سهروردی، حسین مفید(به اهتمام)
• ترجمه و شرح الهیات نجات ~سیدیحیی یثربی
• ترجمه شواهد الربوبیه ~محمدبن ابراهیم صدرالدین شیرازی
• موارد بیشتر (479)